IG Nobel Ödülleri

Geçenlerde evdeki kütüphaneye göz gezdirirken elime Sargun Ali Tont‘un Solucanlara Piyano Çalan Adam kitabı geldi. Ara ara kitapçılarda yer alan ve genellikle oldukça küçük bir bölümü kaplayan bilim rafını (raflarını değil, rafını) dolaşır ne var ne yok diye göz atarım. Kitabın ilginç ismi ve “Bilim ve bilimcilerin dünyasında gezintiler” alt başlığını görünce arkasındaki özete de bir göz atayım dedim.

Solucanlara Piyano Çalan Adam – Sargun Ali Tont

Bilimin heyecan verici patikalarında, labirentlerinde dolaşmaya pek aşina değiliz. Birçoğumuz için sıkıcı formüller, yaşamaktan ve tabiattan uzak laboratuvarlar, eğlenceden firar etmiş insanlar dünyasıdır bilim. Sargun Ali Tont, Solucanlara Piyano Çalan Adamda, formüllerdeki hayatı, deneylerdeki tabiatı, bilimcilerdeki emek ve azimle yoğrulmuş eğlentiyi kendi hayatımızın içine taşıyor. Dünyanın saygın üniversitelerinde dersler vermiş, en saygın dergilerinde makaleler yayınlamış, güngörmüş bir bilimcinin, dil dökmüş bir masalcınınki gibi yaşama sevinci taşıyan üslubuyla.

Bu kitaptaki makaleler, sevabıyla günahıyla, bilimcileri ve bilimi size sevdirecek; çünkü onları tanıyacak, öğreneceksiniz. Ve merak etmedeki sihiri görüp seveceksiniz. Avare Dolaşma Derneğine katılarak başlayabilirsiniz.

Konusu kulağa keyifli gelince aldım. Eğer okumadıysanız ve azıcık da olsa bilim dünyasına ilginiz varsa kesinlikle tavsiye edebileceğim, okuması oldukça keyifli olan bir kitap.

~

Konumuz bu kitap değil. Kitaptaki yazılardan birinde sözü geçen “IG Nobel Ödülleri“; o yüzden uzatmıyorum.

Sargun Bey IG Nobel Ödülleri’nden bilimcilerin kendi aralarında seçtikleri yılın en saçma keşifleri olarak söz etmiş ve ne kadar saçma olabileceğini göstermek açısından da bir kaç tane de örnek vermiş:

  • “Bir Krakeri Çaya En İyi Şekilde Nasıl Batırabilirsin?” – Prof. Len Fisher
  • ” Hastalar İdrar Örneği Verirken Ne Tip Şişeler Tercih Eder?” – Prof. Arvid Vatle

Özellikle kraker örneğini öyle ya da böyle bir şekilde duyduğunuzu tahmin ediyorum. Zira bir ara kendisi bir dönem üzerine oldukça düşünülüp kafa yorulan bir şeydi. O zaman bunun gerçek bir bilimsel çalışma olduğundan -şahsen- habersizdim.

Haksız mıyım ama? Bilim dünyası, söz konusu ciddi ciddi makale yazmak olduğunda, bu kadar eğlenceli/yaratıcı olabilir miydi ki?

Oluyormuş.

Research that makes people LAUGH and then THINK!

Çılgın Profesörler

Bu, IG Nobel Ödülleri’nin sloganı: “İnsanları önce gülümsetecek ve sonra düşündürecek”. Her yıl, seçilen 10 yeniden üretilmeyecek ve/veya üretilmemesi gereken bilimsel çalışmaya bu mottoya bağlı olarak ödül veriliyor.

Çılgın Ödüller

~

Her yıl, Ekim ayı başlarında verilen gerçek Nobel Ödülleri‘nden önce düzenlenen organizasyonla bilim dünyasında yapılan çalışmalardan seçilen ve insanları önce gülümseten ve sonra düşündüren çalışmalara ödül vermek fikri aslen bir mizahi bilimsel dergi olan “Annals of Improbable Research (Yıllık Umulmadık Araştırmalar)” editörlerinden ve kurucularından olan Marc Abrahams‘a ait.

1991 yılında ortaya çıkan bu fikirle ilk yıldan itibaren 10 farklı dalda (Fizik, Kimya, Psikoloji, Tıp, Edebiyat, Barış, Kamu Sağlığı, Mühendislik, Biyoloji, Disiplenlerarası Araştırmalar, vb.) ödül verilmeye başlamış. Verilen ödülün adına da ignoble (Türkçe karşılığı kalitesiz, küçültücü, vb. olarak tanımlanabilir.) kelimesinden türetilerek IG Nobel denilmiş. 1991 yılından günümüze kadar aksatılmadan düzenlenen ödül törenine her yıl bilim dünyasından yaklaşık 1200 kişi katılıyor. Şu ana kadar da ödül kazanan bilim insanlarının neredeyse hepsi çekinmeden/çemkirmeden, kızıp etmeden ödül törenine katılıp ödülünü almış.

Başlarda MIT’de düzenlenen ödül törenleri artık Harvard Üniversitesi Sanders Tiyatrosu‘nda, gerçek Nobel Ödülleri töreninden 2-3 hafta kadar önce düzenleniyor ve bilim dünyasının bu en keyifli, okuması eğlenceli bilimsel çalışmaları ödüllendiriliyor.

Diğer Garip IG Nobel Ödülleri

Özetlersek, 1991 yılından beri aralıksız devam olarak devam eden törenler Annals of Improbable Research önderliğinde ve organizatörlüğünde, Harvard Üniversitesi’nin çeşitli birimlerinin de desteğiyle gerçekleştiriliyor. Her yıl 10 farklı kategoride çeşitli bilim insanlarına ödül veriliyor. Ödül töreni esnasında kendinlerinden ve çalışmalarından 60 saniyede söz eden bilim insanları, ertesi gün düzenlenen özel çalıştayda çalışmalarını detaylı olarak dileyen katılımcılara anlatıyorlar. Dileyen herkesin ödül için bilimsel yayın önerisinde bulunabileceği IG Nobel Ödülleri’nin 23.sü 12 Eylül 2013 tarihinde yine Harvard Üniversitesi’ndeki salonda gerçekleştirecek. Töreni seyretmek isteyenler, salonda olamasalar dahi online olarak bu keyifli ödül törenini takip edebilecekler.

~

Bilimle, bilim insanlarıyla dalga mı geçiyorsunuz?” diye tepki gösterenlere IG Nobel’in sloganını hatırlatıyorlar: İnsanları önce gülümset, sonra düşündür. Bilimsel çalışmalar her zaman çok ciddi, çok karmaşık sadece belli bir kesimin ilgisini çekmemeli. Özellikle gençlerin ilgisini çekmeye yönelik olarak gerçekten çok başarılı bir organizasyon bu kanımca. Şimdi elimden geldiğince günümüzde geçmişe doğru şu ana kadar ödül almış yayınların bazılarını paylaşmaya çalışacağım. Eminim ki okurken sizlerin de yüzünde ufak da olsa bir gülümseme olacaktır.

Makalelerin tam/orijinal isimlerini ve hatta tam içeriklerini ilgili web sayfasından inceleyebilir, merak ettiğiniz çalışmaların tüm detaylarını da yine bu sayfalardan okuyabilirsiniz.

~

2012 Yılı IG Nobel Ödülleri’nin Tam Listesi Şu Şekilde:

  • Psikoloji Ödülü – Anita Eerland, Rolf Zwaan, Tulio Guadalupe
    • “Sola eğilmek Eyfel Kulesi’nin daha küçük görünmesine sebep olur çalışması” – 
  • Barış Ödülü – SKN Company
    • “Rusya’nın elindeki eski mühimmatları pırlantaya çevirebilen teknoloji”
  • Akustik Ödülü – Kazutaka Kurihara, Koji Tsukada
    • “İnsanlara en ufak bir duraklamada kendi seslerini duyurarak konuşmalarını zorlaştıran SpeechJammer aleti”
  • Nörobilim Ödülü – Craig Bennett, Abigail Baird, Michael Miller, George Wolford
    • “Beyin üzerine araştırma yapan uzmanların, karmaşık cihazlar ve basit istatistik metotları kullanarak ölü bir somonun bile anlamlı beyinsel faaliyetleri olduğunu gösterebilmesi”
  • Kimya Ödülü – Johan Pettersson
    • “İsveç’in Anderslöv kasabasında neden bazı evlerde yaşayan insanların saçlarının yeşile döndüğü bilmecesini çözümü”
  • Edebiyat Ödülü – ABD Hesap Verebilirlik Dairesi
    • “Raporlar hakkındaki raporlar hakkında bir raporun nasıl hazırlanacağı konusundaki raporlar hakkındaki raporlar hakkında bir rapor hazırlanması”
  • Fizik Ödülü – Joseph Keller, Raymond Goldstein, Patrick Warren, Robin Ball
    • “Atkuyruğu yapılmış insan saçını şekillendiren ve hareket ettiren kuvvetler dengesinin hesaplanması”
  • Akışkanlar Dinamiği Ödülü – Rouslan Krechetnikov, Hans Mayer 
    • “Bir insanın elinde kahve fincanıyla yürürken kahveyi neden döktüğünü anlamak amacıyla sıvıların sıçrama dinamikleri üzerine yapılan incelemeler”
  • Anatomi Ödülü – Frans de Waal, Jennifer Pokorny
    • “Şempanzelerin, bazı diğer şempanzeleri kıçlarının fotoğraflarından ayırt edebildiklerini ispatladıkları çalışması”
  • Tıp Ödülü – Emmanuel Ben-Soussan, Michel Antonietti
    • “Kolonoskopi operasyonu yapan doktorlara hastalarını patlama ihtimalini düşürmek adına verdiği tavsiyeler çalışması”

Bunlar da 1991 – 2011 yılları arasındaki ödüllerden -beni en çok güldüren- çalışmalar. Tüm listeyegöz atmayı ihmal etmeyin!

~

2011 Yılı

2010 Yılı

2009 Yılı

Kafada Şişe Kırmak

2008 Yılı

2007 Yılı

2006 Yılı

2005 Yılı

  • Fizik Ödülü – “1927 yılında başlanan ve günümüzde halen devam eden deneye verilen ödül. Deneyi şu linkten canlı yayında seyredebiliyorsunuz.  Ve belki şanslıysanız bir damlanın düşüşünü bile görebilirsiniz, kimbilir?
  • Ekonomi Ödülü – “Clocky adında bir alarmlı saatin icadına verilmiş. Saat her çalışta kaçıp farklı bir yere saklanıyor ve böylece insanlar yataklarından (erken) çıkmak zorunda kalıyor. Buna bağlı olarak da iş günlerinde daha verimli/çok çalışma saatleri geçiriyorlar.

2004 Yılı

  • Barış Ödülü – “Karaoke’nin icadına verilmiş. Karaoke sayesinde insanların birbirine tahammül edebilmelerini sağlayan yeni bir yol bulunmuş.”
  • Ekonomi Ödülü – “Vatikan’ın Hindistan’a dua eden insan göndermesi çalışması”

2003 Yılı

  • Mühendislik Ödülü – “Murphy Kanunları’ndan biri olarak da bilinen bir temel mühendislik prensibinin ıspatı: Bir şeyin yanlış gitme olasılığı varsa, yanlış gider.”

2001 Yılı

2000 Yılı

~

Yalnız seçmece yapacağım dedim ama seçemiyorum. Hepsini yazmamak için kendimi zor tutuyorum. Zaman içerisinde bu yazıyı mutlaka güncelleyeceğim. Ama siz beni beklemeyin, şuradan tüm listeye mutlaka göz atın.

Murat Eray KORKMAZ

Yer içer, gezer tozar, okur yazar. Biriktirir. #kitapmeraki #saatmeraki #kalemmeraki.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir